Nieuwsbrief Recreatie & Ruimte - Nummer 37, december 2015

In deze nieuwsbrief vindt u de volgende onderwerpen:

STIRR zoekt strategische partners die zich voor een periode van drie tot vijf jaar willen verbinden om strategische innovaties te (blijven) ontwikkelen en tot realisatie te brengen.
In de visie van de Gastvrijheidssector (Vinden, Verrassen, Verbinden) is de missie geformuleerd dat Nederland in 2025 voor inkomende en binnenlandse gasten is uitgegroeid tot een bestemming waarin per vierkante kilometer de grootste diversiteit aan belevenissen ter wereld is te vinden. Later is die missie vertaald in een actieagenda, waarin zeven thema’s zijn benoemd die aangepakt moeten worden om de missie te realiseren.

STIRR draagt via het ontwikkelen en tot eerste toepassing brengen van strategische innovaties graag bij aan de realisatie van de missie van de sector en is daar ook al mee bezig. Zo wordt er samen met ondernemers en andere partijen gewerkt aan cross-overs met sectoren als bijvoorbeeld glastuinbouw in Greennest experience en hotel, water in het in deze nieuwsbrief beschreven concept UiterWaardenRecreatie, en natuur in KrugerparkNL. In het project Recreatieve Ontwikkeling Zones wordt bekeken of we bestemmingsplannen ook voor recreatiegebieden zodanig kunnen formuleren dat er aan de ene kant voldoende ruimte is om te ondernemen en aan de andere kant toch voldoende garantie is dat ongewenste ontwikkelingen worden tegengehouden.

Om meer van dit soort projecten te kunnen uitvoeren is STIRR op zoek naar strategische partners. Dat zijn ondernemers of andere partijen die zich voor een periode van drie tot vijf jaar willen verbinden om strategische innovaties zoals hierboven beschreven te (blijven) ontwikkelen en tot realisatie te brengen. Wat STIRR biedt is (co)financiering, expertise en menskracht, invloed op het jaarlijks op te stellen werkprogramma en een flinke stimulans voor echte vernieuwing.

Zie hier voor meer informatie.

STIRR en Telos organiseerden de afgelopen 3,5 jaar door heel het land 13 verschillende academische werkplaatsen (ACWP) met het thema natuur en gastvrijheidseconomie. De bijeenkomsten werden gefinancierd vanuit een opdracht van het voormalig Kenniscentrum Recreatie. Van deze werkplaatsen is nu een evaluatie gemaakt in een korte powerpointrapportage, met aandacht voor sterke punten en verbeterpunten, om zo een doorstart te maken naar een ACWP 2.0.

Tijdens een ACWP staat een kennisvraag rondom versterking van de positieve relatie tussen natuur en de gast binnen een regio centraal. De gastregio krijgt in een intervisie-achtige setting handreikingen van praktijkmensen, wetenschappers en adviseurs van buiten. Uit de evaluatie blijkt dat de bijeenkomsten goed bezocht en gewaardeerd zijn. Gastregio’s waarderen de opzet van de dag (halen, inspireren, adviseren en reflecteren) en de frisse blik van buiten die verscherpt, verdiept en verruimt. Daarnaast blijkt dat veel regio’s worstelen met hetzelfde thema: ‘regionale samenwerking met veranderende rollen en verantwoordelijkheden, vaak vanuit het publieke domein geïnitieerd met als uiteindelijk doel: duurzame ontwikkeling voor en door partijen in de samenleving, waarbij dragers in elk geval de gastvrijheidseconomie en natuur zijn’.

Verbeterpunten zijn er ook: zo is het nog lastig gebleken om een doorvertaling te maken naar een bredere kennisagenda, zijn meer dwarsdenkers welkom en zijn ondernemers vaak minder goed vertegenwoordigd.

Bekijk de rapportage voor een overzicht van lessons learned.
Wilt u weten of een academische werkplaats u kan helpen bij een kennisvraag rondom natuur en gastvrijheidseconomie? Neem dan contact op met Tanja Emonts.

In het kader van de Green Deal Recreatie in de uiterwaarden heeft Innovatie Agro & Natuur (voorheen InnovatieNetwerk) samen met STIRR het concept UiterWaardenRecreatie ontwikkeld. Dat is een combinatie van functies die leidt tot meer waterveiligheid c.q. -kwaliteit en een plus voor natuur, met als economische drager recreatief ondernemerschap.

Voor ’t Waal en Salmsteke aan de Nederlek zijn schetsontwerpen gemaakt. Daarin is 'op papier' verkend of inderdaad vanuit recreatief ondernemerschap bijgedragen kan worden aan water- en natuurdoelen. Dat bleek het geval te zijn. Voor Salmsteke heeft dat traject op 18 oktober 2015 een vervolg gekregen. Toen is door relevante stakeholders op bestuurlijk niveau het routeboekje “Salmsteke ontkiemt” ondertekend. De ambitie is voor iedereen veilig zwemmen en varen, iets eten en drinken, sporten en zonnen in een goed bereikbaar en mooi gebied. De combinatie van recreatie, waterveiligheid en natuurwaarden is een belangrijke pijler voor verdere planvorming.

Betrokken partijen zijn Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Recreatieschap Stichtse Groenlanden, gemeente Lopik en provincie Utrecht. Later haken ook ondernemers aan, zo is de bedoeling.

Zeumeren is onderdeel van de Green Deal Natuur & Gastvrijheid die voor de Veluwe is afgesloten. De wilgenplantage is een praktijkonderzoek in samenwerking met Probos en WUR. In dit onderzoek wordt verkend of de productie van biomassa kan dienen als economische drager van landschapsbehoud en -ontwikkeling.

Lees hier het hele verhaal.

Natuur bepaalt wereldwijd, maar zeker ook in Nederland, het welzijn van de huidige en toekomstige generaties. Tegelijkertijd maken de cijfers over de al jarenlang teruglopende biodiversiteit duidelijk dat die natuur onze aandacht hard nodig heeft. Daarom is Innovatie Agro & Natuur (voorheen InnovatieNetwerk) een programma gestart om ondernemers en burgers die met natuur aan de slag willen een steuntje in de rug te geven.

In dat verband is samen met STIRR het concept Natuurthemapark verkend. Dat is een te ontwikkelen dagrecreatieve attractie bij én voor de natuur. In zo’n park kan de bezoeker op een aantrekkelijke wijze de natuur intenser beleven, ontdekken en ervaren. Dat gebeurt, zo is het uitgangspunt in de verkenning, door het toepassen van bewezen attractietechnieken. Met een interactieve ‘ride’ waant de bezoeker zich voor even een vogel, hert of vis. Door vernuftig rollenspel wordt de bezoeker zelf tijdelijk een natuurprofessional. Met behulp van ‘games’ krijgt de bezoeker de kans om gesimuleerde natuurdilemma’s spelenderwijs op te lossen. In een gethematiseerde ‘tour’ door het aangrenzende natuurgebied maakt de bezoeker het authentieke verhaal van de natuur mee. En na afloop kan hij zelf zijn steentje bijdragen door mee te doen aan het ‘help-programma’ voor natuur. Via de entreegelden schiet er ook in financiële zin nog (flink) wat over voor natuurgerelateerde investeringen, zo suggereert deze eerste verkenning. U kunt er hier meer over lezen.

In de komende maanden zullen STIRR en Innovatie Agro & Natuur bij ondernemers en natuurorganisaties nagaan onder welke voorwaarden zij met het concept aan de slag zouden kunnen en willen. De bedoeling is tenminste één Natuurthemapark (mee) in de benen te helpen. In totaal is er in Nederland naar verwachting ruimte voor ongeveer vijf van dergelijke parken, die gekoppeld kunnen worden aan verschillende landschappen.

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Hans Hillebrand, telefoonnummer 06 31 93 28 84.

Op 11 december vond de 14e, en voorlopig laatste, academische werkplaats plaats in Apeldoorn. Het centrale thema was: ‘Kun je routestructuren als businesscase(s) ontwikkelen en hoe werk je dan effectief publiek-privaat samen?’ Het onderwerp trok zo’n 30 belangstellenden met uiteenlopende achtergronden.

Kern van het probleem rondom routestructuren is dat er onvoldoende middelen zijn om de basisinfrastructuur op peil te houden. Marloes Berndsen vertelde over de zoektocht van Staatsbosbeheer naar verdienmodellen rondom routestructuren, die in gang is gezet nadat financiering vanuit het Rijk sterk werd verminderd. Haar conclusie is dat publieksgerichte verdienmodellen zoals het Parkschap in de Biesbosch kansrijk zijn, maar dat de basisinfrastructuur een publieke investering moet zijn. Extra voorzieningen die de attractiewaarde verhogen, zoals een vogelhut, kunnen wel door ondernemers worden gedragen.

Deelnemers adviseerden om op regioniveau ‘Veluwe’ te kijken naar het gebruik van de paden en aan de hand daarvan keuzes te maken welke paden te behouden en welke niet. Het is beter om te investeren in kwaliteit dan in kwantiteit. Om investeringen los te krijgen, zowel bij publieke als private partijen, is het goed om meer inzicht te hebben in wat investeringen in routestructuren nu eigenlijk opleveren. Het Verenigd Koninkrijk dient hier als best practise. Hier is een goed monitoringssysteem ontwikkeld dat laat zien hoeveel elke pond geïnvesteerd in routes de regio oplevert. Door daarnaast te kijken naar gezamenlijke belangen van verschillende stakeholders en urgenties in beeld te brengen kan gewerkt worden aan een gedeeld perspectief dat aanzet tot acties.

Het verslag en de presentaties van de academische werkplaats zijn hier te vinden.

In 2011 zijn zes Green Deals Natuur & Gastvrijheid gestart. Recent zijn deze deals beëindigd. De meeste hebben de afgelopen jaren mooie resultaten opgeleverd: meer ontwikkelruimte voor ondernemers, winst voor natuur en landschap en versnelling in het proces.

Een goed voorbeeld is de Green Deal ‘Recreatie in de uiterwaarden’. De initiator was Recreatie Midden Nederland (RMN) die diverse uiterwaarden die (in potentie) recreatief heel aantrekkelijk zijn intensiever wil gaan benutten, onder andere door ondernemers meer ruimte te geven. Echter, alleen tijdelijke bebouwing is toegestaan in de uiterwaarden en dan ook nog slechts gedurende een korte periode. Binnen deze Green Deal is een verruiming van de mogelijkheden onderzocht. En met succes: er is een concept ontwikkeld, UiterWaardenRecreatie, waarover u elders in deze Nieuwsbrief meer kunt lezen.

En neem de Green Deal ‘Landgoed Schöndeln’, aan de rand van Roermond. Hier ligt een hoeve die al jaren leeg staat en in verval is geraakt. Diverse publieke en private partijen hadden tal van wensen voor de hoeve en de omgeving ervan, maar dit alles kwam niet van de grond. Doordat binnen deze Green Deal een gesprekstafel is gecreëerd, is deze patstelling doorbroken en zijn er in twee jaar veel resultaten geboekt: de natuur krijgt een impuls en wordt duurzaam in stand gehouden, het natuurbeheer genereert inkomsten, de hoeve is verkocht en de recreatiemogelijkheden nemen toe.

STIRR, die bij alle Green Deals Natuur & Gastvrijheid was betrokken, werkt momenteel aan een boekje waarin de leerervaringen uit de Green Deals worden opgetekend. Deze publicatie verschijnt in de eerste helft van 2016.

Op 4 december 2015 is de online dialoog gestart over verbetering van de uitvoeringspraktijk van de Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR), zoals vermeld in het persbericht dat u hier kunt lezen.

De ministeries van Infrastructuur en Milieu, Economische Zaken en provincies gaan graag met ondernemers in gesprek. Deelnemers aan de dialoog kunnen aan de hand van een zestal thema’s meepraten over mogelijke verbeteringen in de uitvoeringspraktijk van de VHR.

Deze thema’s zijn:
* Natuurbehoud hand in hand met andere maatschappelijke opgaven
* Meer ruimte voor dynamiek in de natuur
* Beschikbare kennis als uitgangspunt
* Plannen toetsen op de doelstellingen van de Vogel- en Habitatrichtlijn
* Soorten en habitattypen efficiënt in stand houden
* Strikte soortenbescherming

Mocht u vanuit uw beleving en perspectief een bijdrage willen leveren aan de discussie, ga dan naar de website van Natuur in uitvoering .
Hebt u nog vragen? Neem dan contact op met Marien Borgstein, telefoonnumer 06 51 56 37 43.

In de koepeldeal ‘Green Deal natuur en recreatie’ is afgesproken via icoonprojecten te laten zien dat groei en groen in de vrijetijdssector goed samen kunnen gaan. Maar hoe stimuleer je groen gedrag in de sector? Tijdens de netwerkbijeenkomst over Green Deals en Gedragsverandering op 26 november 2015, georganiseerd door het ministerie van Economische Zaken, sprak Sander Hermsen over het veranderen van gedrag van je doelgroep. En dat blijkt nog niet zo eenvoudig.

Hermsen, die als onderzoeker design en gedragsverandering werkt bij Hogeschool Utrecht, geeft aan dat er vijf aspecten komen kijken bij gedragsverandering. Dit zijn: gewoonten & impulsen, weten & vinden, zien & beseffen, willen & kunnen, doen & blijven doen. Hij adviseert om je via deze vijf ‘lenzen’ te verdiepen in de doelgroep. “Maar dan nog is deze benadering geen garantie voor permanente gedragsverandering want mensen zijn hiertoe nou eenmaal niet gemakkelijk bereid”, aldus Hermsen.

Meer informatie over gedragsverandering en de netwerkbijeenkomst vind u in de nieuwsbrief van Green Deals.

Deze nieuwsbrief informeert u over de activiteiten van STIRR. We maken onze kennis en ervaring niet alleen toegankelijk voor derden via deze nieuwsbrief, maar ook via onze website www.stirr.nl, boekjes en bijeenkomsten.

STIRR is een initiatief van ondernemers en wordt via projecten mede gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken. STIRR is strategisch partner van Innovatie Agro & Natuur (voorheen InnovatieNetwerk).

Meer informatie vindt u op onze website.

De nieuwsbrief van Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STIRR) komt vijf à zes keer per jaar uit.